Luật Thanh tra 2025 giải quyết thế nào tình trạng chồng chéo, trùng lặp?

Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong. Ảnh: LP

Hoạt động thanh tra là quá trình xem xét, đánh giá và xử lý một cách khách quan việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Chính vì vậy, công tác này đòi hỏi sự chính xác, khách quan và tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc được đặt ra. Trong đó, nguyên tắc “không trùng lặp” được xem là yêu cầu tất yếu, bảo đảm cho hoạt động thanh tra diễn ra đúng trọng tâm, tránh chồng chéo, phiền hà và nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước.

Chồng chéo, trùng lặp làm giảm hiệu quả thanh tra

Sự trùng lặp, chồng chéo trong các hoạt động thanh tra và trùng lặp giữa hoạt động thanh tra, kiểm toán Nhà nước vừa làm lãng phí thời gian, công sức, giảm hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan thanh tra, cơ quan kiểm toán, vừa làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của đối tượng thanh tra, đơn vị được kiểm toán. Nhận thức được điều đó, trong những năm qua, ngành Thanh tra đã phối hợp cùng với các cơ quan liên quan nỗ lực để khắc phục tình trạng chồng chéo, trùng lặp.

Thanh tra Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương đã ban hành các văn bản chỉ đạo các cơ quan thanh tra tăng cường sự phối hợp thường xuyên trong công tác xây dựng và triển khai kế hoạch thanh tra để tránh sự chồng chéo, trùng lặp. Đồng thời, thường xuyên hướng dẫn, chỉ đạo các cơ quan thanh tra trong việc xây dựng, ban hành kế hoạch thanh tra hằng năm bảo đảm hoạt động thanh tra có trọng tâm, trọng điểm, tránh chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động giữa các cơ quan thanh tra và giữa cơ quan thanh tra với các cơ quan kiểm tra, giám sát, kiểm toán Nhà nước.

Trước đây khi chưa thực hiện sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra 2 cấp, ở hầu hết các địa phương, trên cơ sở dự thảo kế hoạch thanh tra của các sở, ngành và UBND cấp huyện, Thanh tra tỉnh sẽ là đơn vị tổng hợp, điều phối các cuộc thanh tra, kiểm tra của các đơn vị, trong đó xác định nội dung, thời gian, đối tượng thanh tra, kiểm tra để tránh trùng lặp với các đơn vị khác. Qua đó, hạn chế thấp nhất tình trạng chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra trên địa bàn. Nhiều địa phương cũng đã có những sáng kiến trong việc xử lý chồng chéo, trùng lặp như tổ chức hội nghị xử lý chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra; xây dựng quy chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý Nhà nước trong việc xây dựng Kế hoạch thanh tra, kiểm tra hoặc xây dựng phần mềm hỗ trợ lập kế hoạch thanh tra, kiểm tra...

Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ đã ký Quy chế phối hợp với Kiểm toán Nhà nước, qua đó, đã khắc phục, hạn chế được sự chồng chéo, trùng lặp giữa kế hoạch kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước và kế hoạch thanh tra của Thanh tra Chính phủ; từng bước khắc phục sự chồng chéo giữa kế hoạch kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước với kế hoạch của thanh tra bộ, ngành, địa phương.

Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ thanh tra, kiểm toán, khi phát sinh có sự chồng chéo trong hoạt động thanh tra, kiểm toán, Kiểm toán Nhà nước và Thanh tra Chính phủ đã có sự phối hợp, trao đổi, thống nhất các phương án để xử lý dứt điểm từng trường hợp chồng chéo, trùng lặp cụ thể.

Tuy nhiên, tình trạng chồng chéo, trùng lặp vẫn chưa được khắc phục triệt để, gây lãng phí nguồn lực, ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả hoạt động thanh tra.

Luật Thanh tra 2025 - giải quyết căn cơ vấn đề chồng chéo trong hoạt động thanh tra

Thực hiện chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy cơ quan thanh tra 2 cấp, Luật Thanh tra 2025 đã giải quyết căn cơ vấn đề chồng chéo trong hoạt động thanh tra giữa cơ quan thanh tra với kiểm toán Nhà nước và giữa các cơ quan thanh tra.

Các quy định về xử lý chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra cũng đã được cụ thể hóa trong Luật Thanh tra năm 2025. Cụ thể, khoản 3, Điều 4 Luật Thanh tra năm 2025 quy định nguyên tắc hoạt động thanh tra là: Không trùng lặp về phạm vi, thời gian giữa các cơ quan thanh tra, giữa cơ quan thanh tra với cơ quan kiểm toán Nhà nước; không trùng lặp trong việc thực hiện quyền khi tiến hành thanh tra.

Về cơ bản, nguyên tắc này đã được quy định trong Luật Thanh tra năm 2010. Tuy nhiên, Luật Thanh tra năm 2022 và Luật năm 2025 quy định rõ hơn về nội dung “không trùng lặp”, nhằm giúp các cơ quan thanh tra hoạt động theo đúng phạm vi, thời gian, thẩm quyền được pháp luật quy định, khắc phục tình trạng chồng chéo, trùng lặp giữa các cơ quan thanh tra và giữa cơ quan thanh tra với cơ quan kiểm toán Nhà nước.

Để đảm bảo không trùng lặp giữa các hoạt động thanh tra, Luật Thanh tra năm 2025 đã quy định rõ thẩm quyền thanh tra của từng cơ quan thanh tra, việc xây dựng kế hoạch thanh tra theo hướng dẫn của cơ quan thanh tra cấp trên; việc lập kế hoạch thanh tra… Theo đó, việc xây dựng, ban hành kế hoạch thanh tra phải căn cứ vào Định hướng chương trình thanh tra, hướng dẫn của Thanh tra Chính phủ, yêu cầu của nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và công tác quản lý thuộc phạm vi quản lý của ngành, lĩnh vực và địa phương. Chậm nhất là ngày 15/11 hằng năm, Tổng Thanh tra Chính phủ có trách nhiệm ban hành kế hoạch thanh tra của Thanh tra Chính phủ và gửi cho các cơ quan thanh tra để xử lý chồng chéo, trùng lặp.

Luật đồng thời cũng quy định rõ Tổng Thanh tra Chính phủ có nhiệm vụ, quyền hạn trong việc xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa hoạt động của các cơ quan thanh tra. Chánh Thanh tra Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước có nhiệm vụ, quyền hạn xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa hoạt động của các cơ quan thanh tra; báo cáo Tổng Thanh tra Chính phủ xem xét, quyết định việc xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa hoạt động của các cơ quan thanh tra.

Rõ trách nhiệm phối hợp trong xử lý chồng chéo giữa hoạt động thanh tra và kiểm toán

Bên cạnh đó, Luật Thanh tra 2025 còn quy định rõ trách nhiệm phối hợp trong hoạt động thanh tra, kiểm toán Nhà nước. Điểm O, khoản 1, Điều 11 của Luật quy định, Thanh tra Chính phủ có nhiệm vụ, quyền hạn trong việc phối hợp với Kiểm toán Nhà nước để xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa hoạt động thanh tra và hoạt động kiểm toán nhà nước; hướng dẫn các cơ quan thanh tra trong việc xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa hoạt động thanh tra và hoạt động kiểm toán Nhà nước.

Cụ thể hơn, tại khoản 2, khoản 5, Điều 56 Luật Thanh tra 2025 quy định, Tổng Thanh tra Chính phủ và Tổng Kiểm toán Nhà nước chỉ đạo phối hợp xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa hoạt động thanh tra và hoạt động kiểm toán Nhà nước. Hằng năm, Thanh tra Chính phủ và Kiểm toán Nhà nước đánh giá, tổng kết việc xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa hoạt động thanh tra và hoạt động kiểm toán Nhà nước để khắc phục khi xây dựng kế hoạch, trong thực hiện hoạt động thanh tra, kiểm toán Nhà nước cho năm sau.

Tại khoản 3 Điều 56 của Luật Thanh tra quy định Chánh Thanh tra Bộ Quốc phòng, Chánh Thanh tra Bộ Công an, Chánh Thanh tra Ngân hàng Nhà nước, Chánh Thanh tra tỉnh, Thủ trưởng đơn vị thuộc Thanh tra Chính phủ, Thủ trưởng đơn vị thuộc Kiểm toán Nhà nước có trách nhiệm phối hợp trong hoạt động, trao đổi thường xuyên để tránh chồng chéo, trùng lặp khi tiến hành thanh tra, kiểm toán. Trường hợp phát hiện thấy nội dung, phạm vi thanh tra có chồng chéo, trùng lặp với cơ quan kiểm toán nhà nước thì thủ trưởng cơ quan, đơn vị thanh tra phối hợp với thủ trưởng cơ quan, đơn vị kiểm toán Nhà nước để có giải pháp phù hợp tránh chồng chéo, trùng lặp, bảo đảm một nội dung hoạt động của tổ chức, cá nhân chỉ là đối tượng của một cơ quan thanh tra hoặc cơ quan kiểm toán Nhà nước.

Luật Thanh tra 2025 không chỉ xử lý căn cơ tình trạng chồng chéo, trùng lặp, mà còn hướng tới xây dựng nền thanh tra chuyên nghiệp, minh bạch, hiệu lực hơn. Khi các quy định mới được thực thi đồng bộ, hệ thống thanh tra hai cấp vận hành ổn định sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước, củng cố niềm tin của người dân và doanh nghiệp vào một nền hành chính kỷ cương, liêm chính, hiện đại.