Huy động sự tham gia của các thiết chế xã hội trong giám sát doanh nghiệp Nhà nước

Theo TS Nguyễn Tuấn Khanh, giám sát DNNN là một trong những biện pháp quan trọng nhằm bảo đảm hoạt động của DNNN đi đúng hướng, đạt được mục tiêu do Nhà nước đề ra.

Hoạt động giám sát DNNN được thực hiện bởi nhiều chủ thể, kể cả trong hệ thống quản lý và bên ngoài hệ thống quản lý (giám sát của cơ quan quyền lực Nhà nước và giám sát của xã hội). Qua hoạt động giám sát, các chủ thể đưa ra những giải pháp kịp thời để chấn chỉnh công tác quản lý và nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN.

Thực tế cho thấy, cơ chế giám sát DNNN qua các giai đoạn dã khẳng định được vai trò của giám sát DNNN trong cơ chế quản lý DNNN nói chung.

Quá trình hoàn thiện pháp luật cũng như tổ chức thực hiện pháp luật còn nhiều bất cập, hạn chế: Hoạt động giám sát với DNNN chưa toàn diện, mới chỉ tập trung vào giám sát việc quản lý, sử dụng vốn Nhà nước và tài chính, chưa giám sát những vấn đề liên quan đến công tác nhân sự, chế độ quản trị nội bộ doanh nghiệp, việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị của DNNN.

Hoạt động giám sát DNNN còn trùng lặp giữa một số cơ quan; hiệu quả giám sát chưa cao, chưa kịp thời phát hiện những vụ việc vi phạm trong một thời gian dài; một số DNNN chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ và trách nhiệm là đối tượng chịu sự giám sát; chưa phát huy được vai trò giám sát của cơ quan quyền lực Nhà nước và giám sát của xã hội đối với DNNN.

Theo Chủ nhiệm Đề tài, nguyên nhân của các hạn chế, bất cập trên là do chưa thống nhất trong nhận thức và quy định của pháp luật về giám sát DNNN; các quy định về giám sát DNNN còn nằm rải rác trong nhiều văn bản, một số quy định mâu thuẫn, bất cập thiếu quy định về thẩm quyền, nội dung và phương thức, phạm vi giám sát đối với từng chủ thể; công tác lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện các quy định về giám sát DNNN chưa quyết liệt; còn hạn chế trong sự phối hợp, chia sẻ thông tin giữa các cơ quan, tổ chức, đơn vị về hoạt động của DNNN, kiểm soát hoạt động của DNNN, trong đó có thông tin về giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán DNNN…

Trong thời gian tới, việc tăng cường giám sát DNNN cần thiết lập cơ chế giám sát phù hợp với chủ trương đổi mới quản lý, sắp xếp lại DNNN, phù hợp với từng mô hình, quy mô của DNNN và phân cấp trong quản lý Nhà nước.

Tăng cường giám sát toàn diện trên các lĩnh vực hoạt động của DNNN, phù hợp với địa vị pháp lý và vai trò của DNNN trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN và yêu cầu của công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và các hành vi vi phạm pháp luật; phân định rõ thẩm quyền, phương thức, nội dung giám sát cùa từng chù thố đối với DNNN; bảo dảm thiết lập cơ chế giám sát đồng bộ giữa bên ngoài hệ thống quản lý và bên trong hệ thống quản lý đối với DNNN; cơ chế phối hợp hiệu quả trong hoại động giám sát với hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, điều tra.

Toàn cảnh hội nghị nghiệm thu. Ảnh: TH

Để khắc phục những hạn chế, bất cập trong giám sát DNNN, cần thực hiện đồng  bộ các giải pháp, bao gồm: Giải pháp về nhận thức; giải pháp hoàn thiện pháp luật; giải pháp về phát huy vai trò. trách nhiệm của các chủ thể; tăng cường sự phối hợp và chia sẻ thông tin giữa các cơ quan, tổ chức, đơn vị và cá nhân có thẩm quyền quản lý, chủ sở hữu DNNN, cơ quan cơ thẩm quyền thanh tra, kiểm tra, kiểm toán và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, dữ liệu trong quản lý DNNN.

Trong đó, Ban chủ nhiệm nhấn mạnh việc hoàn thiện pháp luật về giám sát DNNN như: Hoàn thiện về pháp luật thanh tra; hoàn thiện quy định của pháp luật về thẩm quyền quản lý đầu tư bảo đảm giám sát chặt chẽ việc quản lý và sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp; giám sát tài chính, đánh giá hiệu quả hoạt động và công khai thông tin tài chính của DNNN; hoàn thiện về giám sát của cơ quan quyền lực Nhà nước đối với DNNN.

Đồng thời, hoàn thiện quy định bảo đảm sự giám sát của xã hội đối với DNNN, hoàn thiện quy định về cơ chế tiếp nhận thông tin, phản hồi, huy động sự tham gia của xã hội vào việc theo dõi, phát hiện những vướng mắc, bất cập và vi phạm trong tổ chức và hoạt động cùa các DNNN.

Cần phải quy định rõ vai trò và phương thức giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với các DNNN, nhất là đối với các DNNN hoạt động trong những lĩnh vực liên quan đến vấn đề an sinh, an ninh, an toàn xã hội; quy định trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền và DNNN trong việc cung cắp thông tin về hoạt dộng của các DNNN cho thiết chế xã hội (Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, hiệp hội doanh nghiệp, báo chí) để giám sát.

Phát huy vai trò, trách nhiệm của các chủ thể trong giám sát DNNN; tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo và xử lý vi phạm trong thực hiện các quy định vé giám sát đối với DNNN; nâng cao vai trò giám sát của cơ quan quyển lực đối với DNNN; đổi mới phương thức giám sát của cơ quan quản lý Nhà nước cơ quan, tổ chức là chủ sở hữu đối với DNNN bảo đảm có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào những lĩnh vực dễ xảy ra vi phạm pháp luật, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý DNNN, tăng tính chuyên nghiệp trong hoạt động giám sát DNNN.

Huy động sự tham gia, phát huy vai trò của các thiết chế xã hội trong giám sát DNNN (Mặt trận Tổ quốc, cộng đong doanh nghiệp, báo chí, ban thanh tra nhân dân trong DNNN).

Đặc biệt, tăng cường sự phối hợp, chia sẻ thông tin giữa các cơ quan, tổ chức, đơn vị trong quản lý, thanh tra, kiểm tra, giám sát, kiểm toán DNNN; nâng cao vai trò và hiệu quả hoạt động kiểm soát, giám sát trong nội bộ trong DNNN.

Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và xây dựng hệ thông dữ liệu đồng bộ để quản lý DNNN.

Đánh giá kết quả nghiên cứu, Hội đồng Nghiệm thu nhấn mạnh: Ban Chủ nhiệm đã bám sát vào mục tiêu nhiệm vụ, đối tượng nghiên cứu; đề tàicó tính logic, lập luận chặt chẽ, đã luận giải được tính cấp thiết nghiên cứu đề tài. Các nhóm giải pháp tăng cường giám sát DNNN do tác giả đề xuất là tương đối toàn diện, cụ thể và khả thi, bao gồm giải pháp về nâng cao nhận thức, hoàn thiện pháp luật, phát huy vai trò, trách nhiệm của các chủ thể giám sát, tăng cường sự phối hợp trong giám sát DNNN, nâng cao vai trò và hiệu quả hoạt động giám sát trong nội bộ DNNN. Các giải pháp có thể vận dụng trong hoàn thiện pháp luật và hoạt động thực tiễn.

Với những kết quả đạt được, Hội đồng nghiệm thu đánh giá đề tài đạt loại khá.