“Rà soát kỹ xem có nhóm lợi ích trong Dự thảo Luật Địa chất và Khoáng sản hay không”

Sáng ngày 12/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến một số vấn đề lớn về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Địa chất và Khoáng sản. 

Điều chỉnh quy hoạch dễ dàng tiềm ẩn nguy cơ rất lớn “lợi ích nhóm”

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề nghị tiếp tục rà soát rất kỹ các quy định trong dự thảo luật. 

Đi vào nội dung về cơ quan chủ trì lập quy hoạch khoáng sản, dự thảo luật đang đang xây dựng 2 phương án, ông Tùng thấy, cả 2 phương án đều có ưu điểm và hạn chế.

Phương án 1: Giao Bộ Tài nguyên và Môi trường lập Quy hoạch khoáng sản (phương án Chính phủ trình Quốc hội). 

Theo ông Tùng, phương án này có thuận lợi là đồng bộ với quản lý quy hoạch, cấp phép, thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm sau này. Nhưng lại thay đổi chức năng, việc phân công trách nhiệm quản lý theo pháp luật hiện hành.

“Đây là vấn đề lớn, phải đánh giá kỹ tại sao trước đây giao thế, giờ lại chuyển đổi thế này”, ông Tùng nêu.

Trước mắt, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nghiêng về phương án 2: Giao Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng lập quy hoạch khoáng sản (giữ như quy định hiện hành).

Về điều chỉnh quy hoạch khoáng sản, dự thảo luật cũng đang xây dựng 2 phương án. 

Phương án 1: Việc điều chỉnh thực hiện theo pháp luật về quy hoạch. 

Phương án 2: Dự thảo Luật đã quy định các trường hợp không phải điều chỉnh quy hoạch và các trường hợp phải điều chỉnh quy hoạch theo hình thức rút gọn và theo quy định của pháp luật về khoáng sản.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: P.Thắng

Cho rằng đây là vấn đề lớn, ông Tùng lưu ý, chúng ta đưa ra một số quy định đặc thù liên quan đến quy hoạch khoáng sản làm thay đổi cách tiếp cận pháp luật, quan điểm chỉ đạo.

“Thực tế hiện nay, luật quy hoạch đưa ra những quy định hết sức chặt chẽ trong việc điều chỉnh quy hoạch. Bởi, chúng ta đã tổng kết đánh giá và rút ra bài học thực tiễn công tác quy hoạch thời gian vừa qua. Đó là, có rất nhiều trường hợp điều chỉnh quy hoạch tùy tiền, theo tư duy nhiệm kỳ, cũng có những trường hợp tiềm ẩn nguy cơ rất lớn lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ khi điều chỉnh quy hoạch quá dễ dãi”, ông Tùng nhấn mạnh.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật lo ngại, bây giờ khi ban hành luật chuyên ngành lại “điều chỉnh một chút” làm cho điều chỉnh quy hoạch dễ dàng hơn. Cho nên, ông đề nghị Chính phủ đánh giá tổng thể đối với công tác quản lý quy hoạch nói chung, chứ không phải từng lĩnh vực riêng lẻ.

Với 2 phương án về điều chỉnh quy hoạch khoáng sản, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị tiếp tục làm rõ căn cứ, yêu cầu để đưa ra hội nghị Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách thảo luận, trước khi trình Quốc hội tại kỳ họp 8 tới đây. 

Về cơ quan có trách nhiệm lập quy hoạch khoáng sản, theo ông Trần Thanh Mẫn, cũng phải đánh giá kỹ tác động chính sách mới nếu thay đổi đầu mối. 

Đã xảy ra án hình sự, kỷ luật cán bộ liên quan đến khai thác khoáng sản

Đề cập đến việc cấp phép, thăm dò và khai thác khoáng sản, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, nên tách hai khái niệm thăm dò và khai thác. 

Ghi nhận việc đơn giản hóa thủ tục hành chính là tốt, đã góp phần giải tỏa tìm nguồn vật liệu san lấp cho các công trình quan trọng quốc gia, nhưng Phó Chủ tịch Quốc hội lo ngại tình trạng lạm dụng việc này.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định. Ảnh: P.Thắng

“Thủ tục mình làm rất nhanh nhưng không cẩn thận lại để xảy ra tình trạng lạm dụng, lợi dụng, dùng cho công trình của quốc gia thì ít mà bán ra ngoài thì nhiều, rồi phá đường, phá hạ tầng, phá môi trường”, ông Định cảnh báo.

Từ đó, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần kiểm soát và phân tích thêm nội dung này. Theo ông, quy định về khai thác khoáng sản cần chặt chẽ hơn, phải theo quy hoạch và có thời hạn, phù hợp quy mô của mỏ khai thác đã thăm dò.

“Trước đây tôi làm lãnh đạo tỉnh, họ bảo mỏ 2 năm xin cấp phép 2 năm, nhưng tôi chỉ cấp phép 6 tháng. Mỏ bé tí, khai thác cát 2 năm thì các ông đào cả dòng sông à? Phải theo quy hoạch và trữ lượng”, ông Định nói.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ quan điểm cần kiểm soát khối lượng, sản lượng khai thác và sử dụng, chỉ được phục vụ cho các công trình quốc gia, không đồng ý đào khoáng sản để bán ra ngoài.

Các vấn đề về an toàn kỹ thuật, bảo vệ môi trường và hạ tầng, theo ông Định, cần biện pháp đồng bộ, tránh đơn giản hóa được một chút để phục vụ các công trình công cộng, công trình quốc gia nhưng lại để lạm dụng, phá hết hạ tầng và môi trường.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, vừa qua ở một số địa phương đã xảy ra vụ án hình sự, kỷ luật cán bộ liên quan đến khai thác khoáng sản. Điều đó cho thấy, việc cấp phép khai thác khoáng sản, vật liệu xây dựng thông thường, vật liệu san lấp trên diện tích quy hoạch là vấn đề rất quan trọng. 

“Do đó, quy hoạch, thăm dò, khai thác cần có phân biệt rõ”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Ông đặc biệt đề nghị, cần rà soát xem có “nhóm lợi ích” trong dự thảo luật này không.

“Trong xây dựng pháp luật phải hết sức thận trọng, kỹ lưỡng, nghiêm túc khi thực hiện các quy định của Đảng. Đề nghị cơ quan chủ trì là Bộ Tài nguyên và Môi trường, cơ quan thẩm tra là Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường phải chịu trách nhiệm trước Đảng, Thường vụ Quốc hội, Quốc hội trong soạn thảo, thẩm tra”, theo lời Chủ tịch Quốc hội.