Hoàn thiện thể chế, siết kỷ luật, nâng chất lượng giải quyết khiếu nại, tố cáo

Toàn cảnh buổi làm việc tại tỉnh Phú Thọ. Ảnh: Lan Anh

Tăng chế độ, đầu tư con người cho công tác tiếp công dân

Theo Thanh tra tỉnh Phú Thọ, hệ thống văn bản pháp luật hiện hành, gồm Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo và các nghị định, thông tư hướng dẫn, đã bộc lộ những khoảng trống nhất định trong quá trình triển khai mô hình chính quyền 2 cấp.

Nhiều tình huống thực tế chưa có quy định rõ ràng, như thẩm quyền giải quyết tố cáo với người đã nghỉ hưu hoặc chuyển công tác, hoặc vụ việc đang thụ lý dở dang tại cấp huyện cũ nay phải chuyển giao ra sao khi cấp trung gian không còn tồn tại.

Đây là những bất cập không chỉ ảnh hưởng đến quy trình xử lý đơn thư, mà còn tác động trực tiếp đến quyền lợi của công dân, làm chậm tiến độ giải quyết và dễ phát sinh khiếu kiện vượt cấp. Không riêng gì tỉnh Phú Thọ, hầu hết các tỉnh đang thực hiện mô hình 2 cấp đều gặp tình huống tương tự. Vì thế, việc sửa đổi các luật này cần được đặt trong tổng thể, hướng đến sự thống nhất và khả thi.

Một trong những đề xuất trọng tâm từ tỉnh Phú Thọ là nâng mức bồi dưỡng cho cán bộ, công chức làm công tác tiếp công dân và xử lý đơn thư, bởi đây là nhóm chịu áp lực lớn, thường xuyên tiếp xúc với công dân, phải có nghiệp vụ vững, tâm lý ổn định và bản lĩnh xử lý tình huống.

Bên cạnh đó, việc thiếu công chức chuyên trách cấp xã vẫn là điểm nghẽn kéo dài. Nhiều xã, phường chưa bố trí được người làm công tác tiếp dân đúng chuyên môn, dẫn đến xử lý ban đầu còn sai sót, ảnh hưởng đến tiến trình giải quyết của cấp trên.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Huy Ngọc nhìn nhận, chúng ta có thể đầu tư hạ tầng, phần mềm, nhưng nếu không đầu tư cho con người – cho đội ngũ ở tuyến đầu, thì hiệu quả tiếp công dân vẫn khó đạt như mong muốn.

Do đó, tỉnh kiến nghị Thanh tra Chính phủ tăng cường mở lớp bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống cho cán bộ cấp xã; đồng thời phối hợp Bộ Nội vụ nghiên cứu ban hành chuẩn vị trí việc làm riêng cho công chức làm công tác tiếp công dân, thay vì kiêm nhiệm như hiện nay.

Dữ liệu và công nghệ, nền tảng mới của kỷ luật hành chính

Cùng với con người, công nghệ quản trị dữ liệu được xác định là yếu tố then chốt trong nâng cao chất lượng giải quyết khiếu nại, tố cáo. Phú Thọ kiến nghị Thanh tra Chính phủ đưa Cơ sở dữ liệu quốc gia về tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo vào vận hành chính thức, đồng thời tổ chức tập huấn thống nhất cho các địa phương để bảo đảm dữ liệu được cập nhật chuẩn hóa.

 “Một vụ việc đã có thông báo chấm dứt giải quyết nhưng vẫn được chuyển vòng đi nhiều nơi, đó không chỉ là sự lãng phí, mà là biểu hiện của kỷ luật hành chính chưa nghiêm. Dữ liệu liên thông sẽ khắc phục triệt để tình trạng này”, ông Nguyễn Hồng Điệp nhấn mạnh.

Ông Điệp cho rằng việc đưa công tác tiếp công dân lên nền tảng số chính là thước đo mới của kỷ luật, kỷ cương hành chính – nơi mọi hành động đều có dấu vết dữ liệu, mọi quá trình đều được giám sát công khai.

Báo cáo của Thanh tra tỉnh Phú Thọ cũng chỉ ra nhiều vướng mắc liên quan đến đầu tư cơ sở vật chất cho trụ sở tiếp công dân, nhất là trang thiết bị phục vụ họp trực tuyến, lưu trữ hồ sơ điện tử và an ninh mạng. Tỉnh đề nghị Trung ương ban hành quy định cụ thể về phương tiện, điều kiện cần thiết tại trụ sở tiếp dân, để địa phương có cơ sở lập dự toán, đầu tư đồng bộ.

Ngoài ra, tỉnh kiến nghị Chính phủ sớm ban hành quy định về cơ chế phối hợp giữa các cơ quan Trung ương và địa phương trong giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo đông người, phức tạp, vượt cấp; quy định rõ trách nhiệm của các bên trong việc trao đổi, xử lý, phản hồi thông tin.

Phú Thọ cũng đề xuất Thanh tra Chính phủ hỗ trợ địa phương giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu kiện vượt cấp kéo dài, đồng thời phối hợp với Bộ Công an trong công tác nắm tình hình, dự báo, ngăn ngừa “điểm nóng” trước thềm Đại hội Đảng và các kỳ họp Quốc hội.

Kết thúc buổi làm việc, ông Nguyễn Hồng Điệp khẳng định, mục tiêu cuối cùng của công tác tiếp công dân không chỉ là giải quyết một vụ việc, mà là củng cố niềm tin của Nhân dân vào Nhà nước pháp quyền. Mọi giải pháp, từ thể chế đến con người, đều phải hướng đến điều đó.

Ông nhấn mạnh, Phú Thọ là một trong những địa phương đi đầu trong việc gắn cải cách hành chính với cải cách đạo đức công vụ, coi liêm chính là giá trị cốt lõi của cán bộ tiếp công dân. Đó cũng là hướng đi mà Thanh tra Chính phủ đang khuyến nghị nhân rộng trên toàn quốc.

Từ thực tiễn Phú Thọ có thể thấy, để công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo đi vào nền nếp, cần một hệ thống thể chế đồng bộ, một đội ngũ chuyên nghiệp và một nền dữ liệu minh bạch. Đó không chỉ là yêu cầu của thời đại chuyển đổi số, mà còn là thước đo của Nhà nước phục vụ, liêm chính và trách nhiệm.

Khi tiếng nói của người dân được lắng nghe qua quy trình minh bạch, niềm tin được nuôi dưỡng bằng hành động cụ thể – đó chính là thành công lớn nhất của ngành Thanh tra trong giai đoạn mới./.