Liên kết để phát triển hiệu quả, bền vững

Mục tiêu của Đảng với phát triển vùng chiến lược

Tiểu vùng Nam Trung Bộ là một trong 3 tiểu vùng của vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ, có diện tích đất liền 21.440km², với dân số khoảng 4 triệu người.

Tiểu vùng có vùng biển, đảo và thềm lục địa rộng lớn, có ý nghĩa chiến lược về quốc phòng, an ninh; có nhiều eo biển, cửa sông, vũng, vịnh thuận lợi cho phát triển kinh tế biển, du lịch, vận tải; điều kiện giao thông thuận lợi so với các vùng của cả nước, có nhiều sân bay, bến cảng, có đường sắt, đường bộ Bắc-Nam đi qua, gần TP Hồ Chí Minh và vùng là cửa ngõ của Tây Nguyên ra Biển Đông với đường hàng hải quốc tế. Tài nguyên khoáng sản khá phong phú, gồm crômit, đá vôi xi măng... và nhiều tiềm năng để phát triển năng lượng từ gió, ánh sáng mặt trời...      

Dẫu có vị trí đặc biệt quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế-xã hội và quốc phòng, an ninh của nước ta, nhưng thực tế phát triển của tiểu vùng Nam Trung Bộ còn nhiều yếu kém, thu nhập bình quân đầu người thấp hơn thu nhập bình quân cả nước.

Ngày 16-8-2004, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 39-NQ/TW (sau đây gọi tắt là Nghị quyết 39) về phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ đến năm 2010. Sau đó, ngày 2-8-2012, Bộ Chính trị tiếp tục ban hành Kết luận số 25-KL/TW về tiếp tục thực hiện Nghị quyết 39.

Dù có nhiều lợi thế, song tỉnh Phú Yên vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng.

Nghị quyết 39 đặt mục tiêu đẩy mạnh phát triển kinh tế-xã hội vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ sớm tiến kịp các vùng trong cả nước và trở thành một đầu cầu lớn của cả nước trong giao lưu, hợp tác quốc tế, cải thiện căn bản đời sống vật chất, văn hóa, tinh thần của nhân dân trong vùng; hạn chế đến mức thấp nhất ảnh hưởng của thiên tai; giữ vững ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường sinh thái.

Thực hiện Nghị quyết 39 của Bộ Chính trị, thời gian qua các tỉnh thuộc tiểu vùng Nam Trung Bộ đã triển khai các hoạt động để đẩy mạnh liên kết phát triển tiểu vùng và vùng Duyên hải Trung Bộ. Tuy nhiên, theo đánh giá, kết quả nhìn chung còn rất khiêm tốn.

Liên kết lỏng lẻo, chưa hiệu quả

Theo đánh giá của nhiều chuyên gia và các địa phương trong tiểu vùng thì liên kết phát triển các địa phương trong tiểu vùng đã và đang nhận được nhiều sự quan tâm của các cấp, ngành, các nhà quản lý, hoạch định quy hoạch, chính sách phát triển và bước đầu đạt được những kết quả nhất định.

Tuy nhiên, mức độ liên kết của tiểu vùng chưa cao. Hoạt động liên kết mới chỉ được thực hiện chủ yếu ở vùng Duyên hải Nam Trung Bộ và một số lĩnh vực như du lịch, hạ tầng giao thông; giữa vùng Bắc Trung Bộ và Nam Trung Bộ chưa có nhiều hoạt động.

Việc chạy theo các lợi ích phát triển kinh tế giữa các địa phương đã làm cho liên kết vùng bị suy giảm. Đây là những nguyên nhân chủ quan. Các địa phương đều đặt mục tiêu trở thành trung tâm, động lực phát triển, đều lấy kinh tế biển làm định hướng phát triển.

Các địa phương trong tiểu vùng đều đẩy mạnh phát triển du lịch biển, phát triển cảng biển, phát triển các ngành công nghiệp ven biển... Điều này sẽ làm phá vỡ sự phân bố sản xuất, kinh doanh để tạo ra chuỗi liên kết phát triển. Trên tổng thể, hoạt động liên kết phát triển của vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ nói chung và tiểu vùng Nam Trung Bộ nói riêng mới chỉ bắt đầu và chưa tạo ra lực hút liên kết.

Mặt khác, về nguyên nhân khách quan là chưa có một chủ thể đứng ra tổ chức và thực hiện liên kết, do đó chưa thể có được cơ chế liên kết phát triển hiệu quả; thiếu sự phối hợp giữa các địa phương trong việc hình thành chính sách thu hút và phân bổ đầu tư; thiếu phối hợp giữa thẩm quyền quy hoạch và đầu tư; thiếu sự liên kết trong quy hoạch giữa các tỉnh trong tiểu vùng và toàn thể vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ. 

Theo TS Trần Du Lịch (thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính-tiền tệ quốc gia), cho dù liên kết phát triển giữa các tiểu vùng, vùng đang là nhu cầu thực tiễn, bức thiết để thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh trong bối cảnh mới, nhưng thực tiễn hiện nay, nếu không có những cơ chế điều phối đột phá từ Trung ương thì tồn tại này khó có thể khắc phục được trong thời gian tới.

Theo thông tin từ Ban Kinh tế Trung ương, nhằm đánh giá kết quả liên kết phát triển Tiểu vùng Nam Trung Bộ trong thời gian qua; những thuận lợi, khó khăn, vướng mắc cần tháo gỡ; đề xuất các quan điểm, giải pháp, cơ chế, chính sách, thu hút nguồn lực (tài chính, khoa học và công nghệ, nguồn nhân lực...) để thúc đẩy liên kết phát triển tiểu vùng Nam Trung Bộ nói riêng, vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ trong bối cảnh mới, Ban chỉ đạo tổng kết Nghị quyết 39 sẽ phối hợp với Tỉnh ủy Khánh Hòa tổ chức Tọa đàm "Liên kết phát triển tiểu vùng Nam Trung Bộ trong bối cảnh mới".

Danh ngôn có câu: “Muốn đi nhanh, hãy đi một mình. Muốn đi xa, hãy đi cùng nhau”. Việc từng địa phương chủ động phát triển kinh tế-xã hội là cực kỳ quan trọng để địa phương phát triển nhanh. Nhưng để địa phương vừa phát triển nhanh, vừa phát triển bền vững thì yếu tố liên kết vùng đóng vai trò rất quan trọng.

Bối cảnh mới đặt ra những yêu cầu mới và thách thức mới. Hy vọng, trong giai đoạn tới, tiểu vùng Nam Trung Bộ sẽ có nhiều cách thức liên kết phát triển hiệu quả, bền vững hơn. 

Bài và ảnh: DƯƠNG MAI