Luật Nhà giáo - dấu mốc đổi mới trong chính sách giáo dục

Cô Giao Linh, giáo viên Trường Mẫu giáo số 9, phường Ngọc Hà (Hà Nội) chụp ảnh cùng các học sinh. Ảnh: NVCC

Từ niềm vui của thầy cô

Không thể phủ nhận rằng Luật Nhà giáo số 73/2025/QH15 là một bước ngoặt quan trọng, đánh dấu sự trưởng thành trong tư duy chính sách đối với giáo dục. Nếu như trước đây, nhà giáo chỉ được điều chỉnh bởi các quy định rải rác trong Luật Giáo dục, Luật Viên chức, các nghị định, thông tư… thì nay, một bộ luật riêng biệt dành cho nghề dạy học lần đầu tiên được Quốc hội thông qua. Đây là dấu mốc lịch sử, thể hiện sự coi trọng vị trí đặc biệt của những người làm nghề “trồng người”.

Luật quy định rõ ràng địa vị pháp lý, quyền lợi và trách nhiệm của nhà giáo; thiết lập cơ chế đãi ngộ tương xứng với vai trò, đồng thời đặt ra yêu cầu cao hơn về phẩm chất, năng lực và trách nhiệm xã hội. Đây là sự khẳng định pháp lý và là một thông điệp chính trị: Đất nước muốn phát triển nhanh, bền vững thì phải đầu tư thỏa đáng cho giáo dục, trước hết là cho đội ngũ nhà giáo.

Một trong những chính sách được quan tâm nhất là việc xếp lương nhà giáo cao nhất trong khối hành chính sự nghiệp. Với nhiều thầy cô ở nông thôn, miền núi, nơi đồng lương gần như là nguồn thu nhập duy nhất, quy định này giúp họ bớt đi gánh nặng cơm áo, để toàn tâm với nghề, là thể hiện rõ nét nhất, xã hội không chỉ “tôn sư trọng đạo” bằng lời nói, mà đã chuyển hóa thành hành động cụ thể.

Song song với đó, quy định miễn học phí toàn bộ bậc phổ thông công lập từ năm học 2025 – 2026 cũng là một bước tiến dài. Với các gia đình có nhiều con đi học, đặc biệt là những gia đình nông thôn, miền núi, chính sách này giảm hẳn gánh nặng tài chính. Trẻ em được đến trường như một quyền lợi phổ quát, không còn rào cản kinh tế. Từ đây, tỷ lệ tiếp cận giáo dục chắc chắn sẽ nâng cao, tạo sự bình đẳng cơ hội cho mọi học sinh.

Cảm nhận rõ nét nhất về ý nghĩa của Luật Nhà giáo chính là những người trong cuộc. Cô Lương Thanh Thủy, giáo viên Trường THPT Hoàng Văn Thụ (Ninh Bình), bày tỏ: “Lần đầu tiên có một bộ luật dành riêng cho nghề dạy học khiến tôi cảm thấy được xã hội tôn vinh, Đảng và Nhà nước quan tâm. Niềm vui ấy không chỉ đến từ thu nhập cải thiện, mà còn từ sự khẳng định vị thế xã hội của nghề giáo. Tuy nhiên, cùng với niềm vui, trách nhiệm của chúng tôi cũng nặng nề hơn: Phải dạy tốt hơn, phải đào tạo thế hệ học sinh đáp ứng được yêu cầu hội nhập”.

Theo cô Thủy, việc nâng lương chỉ là điều kiện cần, còn điều kiện đủ là sự tự giác đổi mới của đội ngũ nhà giáo. “Trong thời đại công nghệ, kiến thức có thể tìm thấy ở khắp nơi. Nhưng điều học trò cần nhất từ thầy cô là nhân cách, sự định hướng giá trị sống. Dạy chữ quan trọng, nhưng dạy người còn quan trọng hơn. Tôi nghĩ, chỉ khi chúng ta rèn được cả chữ tâm và chữ tài thì Luật Nhà giáo mới thực sự đi vào đời sống.”

Nếu ở bậc phổ thông, giáo viên chú trọng truyền đạt tri thức, thì ở mầm non, trách nhiệm càng đặc biệt, bởi đây là giai đoạn hình thành nhân cách đầu tiên của trẻ. Cô Giao Linh, giáo viên Trường Mẫu giáo số 9, phường Ngọc Hà (Hà Nội), chia sẻ: “Giáo viên mầm non thường gắn bó với trẻ cả ngày, từ bữa ăn, giấc ngủ đến từng lời nói, cử chỉ. Luật Nhà giáo ra đời làm tôi cảm thấy công sức của mình được xã hội nhìn nhận. Nhưng song song với niềm vui ấy là sự thôi thúc phải cố gắng nhiều hơn, vì mỗi hành động của cô đều in dấu vào tâm hồn trẻ. Phụ huynh giờ đây cũng thêm tin tưởng khi có luật bảo vệ nhà giáo, và điều đó khiến chúng tôi thấy cần phải trách nhiệm hơn bao giờ hết”.

Theo cô Linh, việc miễn học phí tiểu học không chỉ là niềm vui của phụ huynh, mà còn tác động tích cực đến mầm non: “Khi phụ huynh yên tâm rằng con họ được học tiếp miễn phí ở tiểu học, thì họ càng đầu tư nhiều hơn vào giai đoạn mầm non, tạo sự liền mạch cho quá trình phát triển của trẻ".

Đến sự đồng hành của phụ huynh, học sinh

Đối tượng cảm nhận rõ rệt lợi ích từ Luật Nhà giáo còn có phụ huynh. Chị Lam Anh, phụ huynh có con học tại Trường Tiểu học Gia Thụy (Bồ Đề, Hà Nội) cho biết, gia đình chị có hai con, trước đây học phí cộng với nhiều khoản khác mỗi tháng là gánh nặng. Nay được miễn học phí, gia đình chị thấy nhẹ nhõm hơn nhiều. Quan trọng hơn, chị Lam Anh thấy đây là chính sách nhân văn, công bằng. Khi gánh nặng kinh tế được giảm bớt, phụ huynh có thể đồng hành với nhà trường tốt hơn, dành thời gian cho con cái nhiều hơn, đầu tư thêm cho con học kỹ năng sống, ngoại ngữ.

Chị Lam Anh cũng cho rằng, khi giáo viên được tôn vinh và đãi ngộ xứng đáng, phụ huynh cũng có thêm niềm tin. “Chúng tôi mong thầy cô yên tâm công tác để dồn hết tâm huyết cho học trò. Luật Nhà giáo không chỉ chăm lo cho thầy cô, mà cuối cùng là mang lại lợi ích cho con em chúng tôi".

Ở góc nhìn học sinh, những đổi mới từ Luật Nhà giáo không chỉ thể hiện qua chính sách, mà còn qua tinh thần, trách nhiệm mới của thầy cô. Em Nhất Anh, học sinh Trường THCS Chu Văn An (Hà Nội), chia sẻ, khi biết tin miễn học phí, em rất vui vì thấy bố mẹ bớt lo lắng. Nhưng điều vui hơn hết, Nhất Anh cảm nhận thầy cô hào hứng, phấn khởi hơn. Điều đó làm em có thêm động lực học tập. Nhất Anh tin rằng khi thầy cô được tôn trọng và đãi ngộ, học sinh cũng sẽ được học trong một môi trường tốt hơn.

Lời chia sẻ giản dị của Nhất Anh phản ánh đúng tinh thần: Những thay đổi tích cực từ chính sách nhà giáo, cuối cùng, đều hướng đến học sinh – trung tâm của giáo dục.

Thách thức nhưng cũng là cơ hội

Để Luật Nhà giáo đi vào cuộc sống, cần sự chuẩn bị đồng bộ. Chính sách lương cao phải gắn liền với cơ chế đánh giá minh bạch. Người làm tốt, cống hiến nhiều phải được ghi nhận, còn những trường hợp vi phạm đạo đức nghề nghiệp cũng cần có chế tài nghiêm khắc.

Miễn học phí cho học sinh phổ thông sẽ làm tăng áp lực ngân sách, nhưng đây cũng là cơ hội để cơ quan quản lý giáo dục đổi mới phân bổ ngân sách, tăng cường giám sát, nâng cao hiệu quả sử dụng. Nếu làm tốt, chính sách này không chỉ giảm gánh nặng tài chính cho phụ huynh mà còn nâng cao chất lượng giáo dục chung.

Luật cũng nhấn mạnh đến trách nhiệm tự bồi dưỡng, học tập suốt đời của giáo viên. Đây là yêu cầu tất yếu trong thời đại hội nhập, nơi tri thức thay đổi từng ngày. Cơ quan quản lý, các trường sư phạm và cả xã hội cần đồng hành, hỗ trợ thầy cô tiếp cận công nghệ, đổi mới phương pháp, để vừa giữ gìn truyền thống, vừa theo kịp xu thế hiện đại.

Năm học 2025 – 2026 vì thế được coi là năm học đặc biệt, bởi nó đánh dấu sự song hành của hai niềm vui: Niềm vui của giáo viên khi được tôn vinh và bảo đảm đời sống; niềm vui của phụ huynh khi con em được miễn học phí và niềm vui của học sinh khi được học tập trong môi trường công bằng, hiện đại hơn.

Trên khắp cả nước, từ miền núi xa xôi đến các đô thị lớn, đâu đâu cũng lan tỏa sự phấn khởi. Giáo viên vui mừng vì thu nhập cải thiện, phụ huynh yên tâm vì giảm gánh nặng, học sinh hân hoan vì cảm nhận thầy cô gần gũi và nhiệt huyết hơn.

Quan trọng hơn, Luật Nhà giáo đã gửi gắm một thông điệp, nghề giáo là nghề được xã hội trân trọng, và trách nhiệm của người thầy là không ngừng rèn luyện để xứng đáng với sự tôn vinh đó.

Luật Nhà giáo không chỉ đem lại niềm vui mà còn khởi nguồn cho trách nhiệm lớn lao. Niềm vui của thầy cô, phụ huynh, học sinh chỉ thực sự có ý nghĩa khi được chuyển hóa thành hành động cụ thể: Giáo viên tận tụy hơn, phụ huynh đồng hành hơn, học sinh chăm chỉ hơn.

Như cô giáo Lương Thanh Thủy khẳng định: “Dạy chữ quan trọng, nhưng dạy người còn quan trọng hơn". Đây chính là tinh thần cốt lõi để Luật Nhà giáo thực sự đi vào cuộc sống. Khi mỗi nhà giáo mang trong mình cả chữ tâm và chữ tài, khi mỗi học sinh được tiếp cận giáo dục công bằng, khi mỗi phụ huynh đặt trọn niềm tin vào nhà trường, nền giáo dục Việt Nam sẽ vững vàng trên con đường hội nhập.

Luật Nhà giáo đã mở ra một chương mới, chương của niềm tin, của kỳ vọng và hơn hết, của sự đồng hành. Năm học mới, bắt đầu từ nền tảng pháp lý mới, chính là khởi đầu cho những ước mơ bay xa.