Sửa đổi Luật Dầu khí: Tập trung vào 5 nhóm chính sách lớn

Hoàn thiện chính sách dầu khí là yêu cấp bách

Hội nghị được tổ chức nhằm tập hợp ý kiến đa chiều từ các cơ quan quản lý, địa phương, cộng đồng doanh nghiệp, nhà thầu dầu khí, hiệp hội và chuyên gia, làm cơ sở hoàn thiện hồ sơ chính sách trước khi trình cấp có thẩm quyền xem xét.

Hội nghị do Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Nguyễn Ngọc Bảo và Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long đồng chủ trì, với sự tham dự của đại diện Thường trực các Ủy ban của Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các bộ, ngành Trung ương, Đoàn đại biểu Quốc hội một số địa phương cùng Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam, các doanh nghiệp, nhà thầu dầu khí, hiệp hội, viện nghiên cứu và tổ chức liên quan.

Trong bối cảnh ngành dầu khí Việt Nam đang đối mặt nhiều thách thức đan xen, từ suy giảm trữ lượng, chi phí khai thác ngày càng gia tăng đến yêu cầu chuyển dịch năng lượng, hội nghị được xem là bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện cơ sở chính sách, bảo đảm Luật Dầu khí vừa bám sát thực tiễn, vừa phù hợp với định hướng đổi mới công tác xây dựng pháp luật trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long cho biết, việc xây dựng Luật Dầu khí (sửa đổi) được đặt trong bối cảnh mới của đất nước, khi nhiều nghị quyết chiến lược của Bộ Chính trị đã và đang tác động sâu rộng đến định hướng phát triển ngành năng lượng nói chung và ngành dầu khí nói riêng. Trong đó, bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia được xác định là nền tảng, tiền đề quan trọng cho phát triển đất nước, gắn chặt với yêu cầu tăng trưởng nhanh và bền vững trong giai đoạn tới.

Luật Dầu khí năm 2022 có hiệu lực từ ngày 1/7/2023 đã tạo khuôn khổ pháp lý tương đối đầy đủ cho hoạt động điều tra cơ bản, tìm kiếm, thăm dò và khai thác dầu khí. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cho thấy nhiều khó khăn, vướng mắc nảy sinh trong bối cảnh mới.

Hiện nay, phần lớn các mỏ dầu khí hiện hữu đã bước vào giai đoạn suy giảm sản lượng. Các phát hiện mới chủ yếu là mỏ nhỏ, cận biên, nằm ở vùng nước sâu, xa bờ, điều kiện địa chất phức tạp, chi phí đầu tư lớn, rủi ro cao. Cùng với đó, biến động địa chính trị, giá dầu khí thế giới khó lường và xu hướng chuyển dịch năng lượng toàn cầu đang tác động trực tiếp đến quyết định đầu tư của các nhà thầu dầu khí quốc tế.

Mặt khác, một số quy định của Luật Dầu khí năm 2022 chưa thực sự đồng bộ với các luật mới ban hành như Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Đất đai, Luật Bảo vệ môi trường, dẫn đến chồng chéo trong tổ chức thực hiện, làm kéo dài thủ tục và gia tăng chi phí tuân thủ.

Báo cáo tổng kết thi hành Luật Dầu khí năm 2022 cho thấy, bên cạnh những kết quả tích cực trong quản lý tài nguyên, đóng góp ngân sách và bảo đảm an ninh năng lượng, hệ thống thủ tục hành chính trong lĩnh vực dầu khí vẫn còn nhiều tầng nấc. Một số khâu thẩm định, phê duyệt kéo dài, chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn của hoạt động dầu khí vốn có tính đặc thù cao và biến động nhanh.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Nguyễn Ngọc Bảo nhấn mạnh yêu cầu tiếp tục hoàn thiện thể chế pháp luật theo hướng tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, lành mạnh và công bằng; đồng thời đổi mới tư duy xây dựng luật theo hướng luật chỉ quy định các vấn đề mang tính nguyên tắc, ổn định lâu dài, còn nội dung kỹ thuật, thường xuyên biến động giao Chính phủ và các cơ quan có thẩm quyền quy định, gắn với đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khoa học - công nghệ và chuyển đổi số trong ngành dầu khí.

Ngoài ra, cơ chế hợp đồng dầu khí hiện hành chưa bao quát đầy đủ các mô hình mỏ phức tạp, mỏ tận thu, mỏ cận biên; chính sách ưu đãi đầu tư chưa đủ hấp dẫn để khuyến khích nhà đầu tư tham gia vào các dự án rủi ro cao. Đặc biệt, Luật Dầu khí năm 2022 chưa có khung pháp lý đầy đủ cho các hoạt động giảm phát thải khí nhà kính, thu giữ và lưu trữ carbon, một yêu cầu ngày càng cấp thiết trong bối cảnh Việt Nam cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Khơi thông nguồn lực

Tại hội nghị, Bộ Công Thương khẳng định việc sửa đổi Luật Dầu khí nhằm tạo lập khuôn khổ pháp lý ổn định, minh bạch, có tính cạnh tranh cao, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và xã hội. Quan điểm xuyên suốt là đẩy mạnh phân quyền gắn với tăng cường hậu kiểm, kiểm soát quyền lực; Luật chỉ quy định những vấn đề mang tính nguyên tắc, ổn định lâu dài, còn các nội dung chi tiết, thường xuyên biến động sẽ giao Chính phủ và các cơ quan có thẩm quyền quy định.

Đại diện phía doanh nghiệp, ông Lê Mạnh Cường, Phó Tổng Giám đốc Petrovietnam cho rằng, Luật Dầu khí năm 2022 là bước tiến quan trọng, tạo dư địa cho hoạt động dầu khí thời gian qua. Tuy nhiên, bối cảnh phát triển năng lượng đang thay đổi nhanh, kéo theo yêu cầu về một khuôn khổ pháp lý có khả năng thích ứng tốt hơn trước biến động thị trường, tiến bộ công nghệ và xu hướng phát triển năng lượng ngoài khơi.

Một trong những nội dung được ông Lê Mạnh Cường nhấn mạnh là sự tương đồng ngày càng rõ giữa chuỗi giá trị dầu khí với chuỗi giá trị năng lượng ngoài khơi. Theo ông, các hoạt động ngoài khơi đều gắn với yêu cầu kỹ thuật cao, tiêu chuẩn an toàn nghiêm ngặt, quản lý công trình trên biển và đặc biệt là các yêu cầu về quốc phòng - an ninh. Vì vậy, cần cân nhắc một cách tiếp cận phù hợp để quản lý hiệu quả, đồng bộ, tránh “đứt gãy” về cơ chế khi xuất hiện các loại hình năng lượng mới phát triển ngoài khơi.

Mục tiêu tổng quát của Luật Dầu khí (sửa đổi) là khơi thông nguồn lực đầu tư, thúc đẩy hoạt động tìm kiếm, thăm dò, gia tăng trữ lượng và sản lượng dầu khí, đồng thời bảo đảm an ninh năng lượng, quốc phòng - an ninh biển đảo và yêu cầu phát triển bền vững.

Hồ sơ xây dựng chính sách Luật Dầu khí (sửa đổi) tập trung vào 5 nhóm chính sách lớn.

Thứ nhất, hoàn thiện, đơn giản hóa thủ tục và tăng cường phân quyền trong điều tra cơ bản và hoạt động dầu khí. Theo đó, nhiều thẩm quyền phê duyệt được phân quyền cho Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (PVN) trên cơ sở tăng cường vai trò thẩm định, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước, nhằm rút ngắn thời gian xử lý và nâng cao tính chủ động trong triển khai dự án.

Thứ hai, bổ sung, hoàn thiện các quy định về hợp đồng dầu khí. Luật Dầu khí (sửa đổi) dự kiến bổ sung các loại hình hợp đồng mới phù hợp với mỏ nhỏ, mỏ cận biên, mỏ phức tạp; hoàn thiện cơ chế hợp nhất mỏ, hợp nhất hợp đồng; quy định rõ hơn về giai đoạn chuyển tiếp nhằm bảo đảm hoạt động dầu khí liên tục, không bị gián đoạn.

Thứ ba, hoàn thiện cơ chế ưu đãi đầu tư trong hoạt động dầu khí, đặc biệt đối với các mỏ có điều kiện kinh tế - kỹ thuật khó khăn, qua đó nâng cao sức hấp dẫn của môi trường đầu tư dầu khí Việt Nam.

Thứ tư, bổ sung chính sách ưu tiên, khuyến khích phát triển dịch vụ dầu khí kỹ thuật cao trong nước, góp phần nâng cao năng lực nội địa, giảm phụ thuộc vào dịch vụ nước ngoài.

Thứ năm, xây dựng khung pháp lý cho giảm phát thải khí nhà kính, thu giữ và lưu trữ carbon trong hoạt động dầu khí, tạo cơ sở pháp lý để ngành dầu khí tham gia sâu hơn vào quá trình chuyển dịch năng lượng.

Bộ Công Thương đã tổ chức tham vấn rộng rãi với hơn 120 cơ quan, tổ chức, địa phương, doanh nghiệp, nhà thầu dầu khí, đồng thời tổ chức các hội nghị tham vấn với đối tượng chịu tác động trực tiếp, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và các Ủy ban của Quốc hội.

Phần lớn ý kiến góp ý thống nhất cao với sự cần thiết sửa đổi Luật, đồng thời đề nghị làm rõ hơn vấn đề phân quyền, bảo đảm quản lý chặt chẽ đối với các khu vực nhạy cảm về quốc phòng - an ninh, tăng cường bảo vệ môi trường và tính đồng bộ của hệ thống pháp luật. Các ý kiến này đã được Bộ Công Thương tiếp thu, giải trình và hoàn thiện trong hồ sơ chính sách.

Việc sửa đổi Luật Dầu khí không chỉ nhằm tháo gỡ những vướng mắc trước mắt mà còn mang ý nghĩa chiến lược lâu dài. Một khuôn khổ pháp lý đồng bộ, linh hoạt và minh bạch sẽ là nền tảng quan trọng để ngành dầu khí Việt Nam thích ứng với bối cảnh mới, khai thác hiệu quả tài nguyên, thu hút đầu tư, đồng thời đóng góp tích cực vào mục tiêu bảo đảm an ninh năng lượng và phát triển bền vững của đất nước.

Hội nghị tập trung trao đổi, đánh giá việc triển khai Luật Dầu khí năm 2022 trong thực tiễn; đồng thời thảo luận những yêu cầu đặt ra đối với việc hoàn thiện chính sách, pháp luật về dầu khí trước những thay đổi của bối cảnh trong nước và quốc tế. Các ý kiến tham vấn cũng làm rõ định hướng sửa đổi Luật Dầu khí theo hướng bảo đảm tính đồng bộ, khả thi của hệ thống pháp luật, qua đó tạo cơ sở cho quá trình hoàn thiện hồ sơ chính sách trình cấp có thẩm quyền xem xét.