Đánh giá công chức chuyển mình theo hướng minh bạch và hiệu quả

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: Bộ Nội vụ

Bộ Nội vụ hiện đang trong quá trình lấy ý kiến để hoàn thiện dự thảo Nghị định về đánh giá, xếp loại chất lượng công chức. Đây là một động thái quan trọng nhằm cải cách căn bản công tác quản lý cán bộ, hướng tới mục tiêu xây dựng một đội ngũ công chức chuyên nghiệp, hoạt động hiệu quả và minh bạch hơn. Dự thảo đã đề xuất nhiều thay đổi then chốt, hứa hẹn tạo ra một khuôn khổ đánh giá công bằng và gắn liền với thực tiễn công việc.

Điểm đổi mới đáng chú ý đầu tiên là việc đánh giá sẽ diễn ra xuyên suốt năm công tác. Thay vì chỉ tập trung vào cuối kỳ, toàn bộ công chức sẽ được theo dõi và chấm điểm định kỳ hàng tháng, hàng quý. Điều này cho phép cơ quan quản lý nắm bắt hiệu suất làm việc một cách liên tục, phát hiện và giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh. Việc xếp loại chất lượng hàng năm được yêu cầu hoàn tất trước ngày 15/12, đảm bảo kịp thời tổng hợp vào hồ sơ thi đua, khen thưởng. Đối với các cơ quan, đơn vị có tính chất đặc thù hoặc nhiệm vụ kéo dài, thời hạn này có thể linh hoạt lùi đến ngày 15/1 của năm kế tiếp, tạo sự thuận tiện và phù hợp với thực tiễn hoạt động.

Một cơ chế đột phá khác được dự thảo đưa ra là quy định "chuyển tiếp" khi công chức luân chuyển vị trí. Theo đó, đơn vị cũ có trách nhiệm cung cấp toàn bộ kết quả đánh giá của công chức trong sáu tháng gần nhất cho cơ quan mới. Quy định này không chỉ đảm bảo tính liên tục trong quá trình công tác mà còn giúp công chức tránh được tình trạng "trắng điểm" khi vừa nhận nhiệm vụ mới, đồng thời cung cấp cơ sở dữ liệu quan trọng cho cơ quan mới để đánh giá tổng thể.

Dự thảo đặc biệt nhấn mạnh việc áp dụng một hệ thống đánh giá lượng hóa và minh bạch, thay thế các nhận xét định tính thường gây tranh cãi trước đây. Các mức xếp loại được quy định cụ thể bằng thang điểm, tạo ra một thước đo rõ ràng và khách quan: công chức đạt từ 90 điểm trở lên được xếp loại "Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ"; từ 70 điểm đến dưới 90 điểm là "Hoàn thành tốt"; từ 50 điểm đến dưới 70 điểm là "Hoàn thành"; và dưới 50 điểm hoặc vi phạm kỷ luật nghiêm trọng sẽ bị xếp "Không hoàn thành nhiệm vụ". Cơ chế chấm điểm này được kỳ vọng sẽ giảm thiểu sự chủ quan, tăng tính công bằng và giúp công chức dễ dàng xác định được năng lực và hiệu suất của bản thân.

Quy trình xếp loại chất lượng hàng năm cũng được chi tiết hóa thành các bước cụ thể và bài bản. Mở đầu bằng việc mỗi công chức tự lập báo cáo đánh giá chất lượng của mình. Dựa trên báo cáo này, cơ quan, tổ chức, đơn vị sẽ triệu tập cuộc họp để thảo luận và chấm điểm. Thành phần dự họp được quy định rõ ràng tùy thuộc vào vị trí của người được đánh giá – từ tập thể lãnh đạo và đại diện cấp ủy đối với thủ trưởng, đến toàn thể lãnh đạo và công chức đơn vị đối với cấp phó hoặc công chức khác.

Tại cuộc họp, công chức trình bày báo cáo, và mọi ý kiến đóng góp đều được ghi lại trong biên bản. Sau đó, cấp ủy đảng cùng cấp sẽ cung cấp ý kiến nhận xét, đánh giá bằng văn bản. Cơ quan tham mưu về tổ chức - cán bộ sẽ tổng hợp toàn bộ tài liệu, đối chiếu với thang điểm quy định, lập phiếu điểm chính thức và trình người có thẩm quyền phê duyệt. Cuối cùng, khi quyết định xếp loại được ký, kết quả không chỉ được gửi trực tiếp cho công chức mà còn phải được công khai tại cơ quan, đơn vị và cập nhật trên hệ thống điện tử, đảm bảo tính minh bạch và đồng bộ dữ liệu.

Kết quả của quá trình đánh giá không chỉ dừng lại ở việc xếp loại mà còn phục vụ ba nhóm mục đích quan trọng. Thứ nhất, trong ngắn hạn, điểm số hàng tháng là căn cứ để kịp thời phát hiện vướng mắc, đề xuất biện pháp tháo gỡ và điều chỉnh khối lượng công việc. Thứ hai, kết quả sáu tháng và cuối năm được rà soát để bố trí, thay đổi vị trí việc làm phù hợp, đồng thời xác định quỹ tiền thưởng tăng thêm – tối đa 10% quỹ lương của cơ quan, tạo động lực tài chính. Thứ ba, các xếp loại "Hoàn thành xuất sắc" hoặc "Không hoàn thành" hàng năm trở thành thước đo quan trọng phục vụ công tác quy hoạch, bổ nhiệm, miễn nhiệm, luân chuyển, khen thưởng và kỷ luật cán bộ, đảm bảo các quyết định về nhân sự dựa trên năng lực và hiệu suất thực tế.

Để tăng cường tính chính xác và an toàn dữ liệu, dự thảo cũng quy định chi tiết về việc lưu giữ hồ sơ. Tất cả phiếu đánh giá tháng, quý, năm, nhận xét của cấp ủy, biên bản cuộc họp và các văn bản liên quan phải được lưu trữ trên hệ thống điện tử, đồng thời bản giấy được gộp vào hồ sơ công chức. Quy định này nhằm đảm bảo khả năng đối chiếu lâu dài, giảm thiểu nguy cơ thất lạc hoặc chỉnh sửa trái phép.

Một điểm mới đầy tính khuyến khích là việc dự thảo trao quyền và nhiệm vụ cho chính công chức trong quá trình đánh giá. Công chức được khuyến khích chủ động thống kê danh mục công việc, đề xuất "sản phẩm chuẩn" phù hợp vị trí và cập nhật nhật ký công việc kịp thời. Điều này không chỉ giúp công chức tự nhìn nhận và đánh giá hiệu quả công việc của mình mà còn nuôi dưỡng ý thức tự quản, tự chịu trách nhiệm, biến quá trình chấm điểm thành một hoạt động cộng tác, thay vì là đánh giá một chiều từ cấp trên.

Hiện tại, dự thảo nghị định này vẫn đang trong giai đoạn tiếp nhận góp ý từ các bộ, ngành, địa phương, chuyên gia và doanh nghiệp. Nếu được thông qua, hệ thống đánh giá theo điểm số – từ theo dõi hàng tháng đến xếp loại cuối năm – được kỳ vọng sẽ tạo động lực thi đua mạnh mẽ, đồng thời tăng tính minh bạch và công bằng trong việc sử dụng và đãi ngộ đội ngũ công chức, góp phần xây dựng một nền hành chính hiệu quả và hiện đại hơn.