Đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng: Đột phá kết nối thương mại, du lịch

Tháo điểm nghẽn trong vận tải

Nắm được thông tin về thời gian, tiến độ dự án Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, ông Nguyễn Thành Hưng - Phó Giám đốc doanh nghiệp tư nhân Hưng Thịnh chuyên về vận tải - cho biết: “Doanh nghiệp chúng tôi tham gia vận tải hàng hóa từ Lào Cai đến Hải Phòng. Kể từ khi có cao tốc Hà Nội - Lào Cai và Hà Nội - Hải Phòng thì thời gian vận chuyển đã được rút ngắn đáng kể. Thế nhưng chi phí lại đội lên khá cao. Nếu không dùng đường cao tốc thì từ Lào Cai tới Hải Phòng qua các tỉnh trung gian như Phú Thọ, Bắc Ninh mất khoảng 12-14 giờ, tùy thuộc vào tình hình giao thông.

Đặc biệt, vào các mùa cao điểm như Tết Nguyên đán hoặc khi có các sự cố giao thông (tai nạn, ùn tắc), thời gian vận chuyển có thể kéo dài lên đến 15-18 giờ. Việc này gây ảnh hưởng lớn đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp xuất khẩu, vì thời gian giao nhận hàng hóa bị kéo dài.

Trong khi đó, nếu dùng hệ thống đường sắt hiện tại thì phải lên phương án vận chuyển từ Lào Cai đi Hà Nội và từ Hà Nội tiếp tục đến Hải Phòng. Dù vậy, tốc độ vận hành của tuyến đường sắt này rất chậm, thường mất từ 16-18 giờ”.

Đây là vấn đề lớn và là điểm nghẽn bấy lâu nay của dịch vụ vận tải. Với tốc độ như trong thiết kế được công bố, tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, khi hoàn thành, sẽ mang lại thời gian vận chuyển nhanh hơn nhờ vào hệ thống tàu hiện đại, tốc độ cao và hệ thống cơ sở hạ tầng đồng bộ. Dự báo, thời gian vận chuyển giữa Lào Cai và Hải Phòng sẽ chỉ còn 6-8 giờ, giảm từ 12-18 giờ hiện nay.

Các đoàn tàu trên tuyến đường sắt mới có thể di chuyển với tốc độ lên đến 120 km/h, nhanh gấp đôi so với tốc độ tàu trên tuyến đường sắt cũ. Tuyến đường sắt mới được thiết kế với các yếu tố như khổ đường chuẩn quốc tế, hệ thống ray và cầu cống chất lượng cao, giúp tàu vận hành nhanh chóng, ít bị gián đoạn bởi các sự cố. Điều này đồng nghĩa với việc sẽ giảm thời gian bị hoãn chuyến và tăng cường tính ổn định cho quá trình vận chuyển. Đặc biệt khi đi vào vận hành, sẽ giảm phụ thuộc vào đường bộ vốn đang rất đông đúc và dễ bị ảnh hưởng bởi tình trạng tắc nghẽn.

Tăng khả năng kết nối

Tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng có tổng chiều dài khoảng 390,9km, được thiết kế theo tiêu chuẩn đường sắt quốc tế với khổ đường 1.435mm, giúp giảm thời gian di chuyển, tăng hiệu quả vận chuyển hàng hóa và hành khách. Tuyến đường này sẽ kết nối trực tiếp từ cửa khẩu quốc tế Lào Cai đến cảng biển Hải Phòng, qua các trung tâm kinh tế như Hà Nội, Bắc Ninh và Hưng Yên.

Tuyến đường này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy xuất nhập khẩu, đặc biệt đối với các mặt hàng có nhu cầu lớn tại thị trường Trung Quốc và các quốc gia ASEAN. Với việc kết nối trực tiếp giữa Hà Nội, Hải Phòng và Lào Cai, khu vực Tây Bắc sẽ được mở rộng cơ hội giao thương, nhất là đối với các mặt hàng nông sản, dệt may, đồ điện tử và sản phẩm tiêu dùng.

Các chuyên gia kinh tế dự báo, dự án sẽ giúp rút ngắn thời gian vận chuyển, giảm chi phí logistics và mở rộng hệ thống chuỗi cung ứng quốc tế. Đây là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của các sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế, đặc biệt là khi các cảng biển lớn tại Hải Phòng tiếp nhận hàng hóa từ tuyến đường sắt để xuất khẩu ra các thị trường châu Âu và ASEAN.

Tại buổi lễ khởi công dự án thành phần 1 thuộc Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng tại Khu công nghiệp Đông Phố Mới, phường Lào Cai, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy nhấn mạnh, đây là dự án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng không chỉ đối với các tỉnh, thành phố có dự án đi qua, ngành Xây dựng mà còn đối với sự phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, là bước đột phá chiến lược về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại.

Bên cạnh yếu tố kinh tế, tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng còn tạo ra cơ hội lớn cho ngành du lịch liên vùng. Lào Cai, Hà Nội và Hải Phòng đều là những điểm đến du lịch nổi bật tại miền Bắc, mỗi địa phương đều có di sản văn hóa, lịch sử và cảnh quan thiên nhiên độc đáo. Trong đó, Sa Pa - Lào Cai nổi tiếng với cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ của dãy Hoàng Liên Sơn và Fansipan, đã thu hút hàng triệu du khách mỗi năm. Thủ đô Hà Nội là Thủ đô nghìn năm văn hiến với các di tích lịch sử, văn hóa lâu đời. Từ Hải Phòng qua Vịnh Hạ Long (Quảng Ninh) là những địa điểm du lịch biển đảo tuyệt đẹp, được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới cùng Bắc Ninh với miền di sản văn hóa - lịch sử phong phú.

Bà Mai Hoa - một du khách ở Hải Phòng cho biết: “Tuyến đường sắt hiện đại sẽ rút ngắn thời gian di chuyển giữa các địa phương này, tạo thuận lợi cho du khách từ Hải Phòng đến Hà Nội và Sa Pa, giúp ngành du lịch tăng trưởng mạnh mẽ. Đồng thời, tuyến đường cũng tạo ra cơ hội mới cho việc phát triển du lịch kết hợp giữa thiên nhiên và văn hóa, thu hút các du khách quốc tế, đặc biệt là từ các thị trường Đông Á và châu Âu”.

Du lịch bằng đường sắt đang trở thành xu hướng mới trên thế giới. Việc tăng cường kết nối bằng đường sắt giữa các điểm đến du lịch trọng điểm như Sa Pa, Hà Nội và Hải Phòng không chỉ làm giảm áp lực giao thông đường bộ mà còn góp phần bảo vệ môi trường, thu hút khách du lịch sử dụng phương tiện giao thông xanh.

Tăng tốc độ triển khai

Ghi nhận của phóng viên Lao Động tại Hải Phòng- nơi có hai điểm cuối là ga Cảng Lạch Huyện và ga Nam Đồ Sơn, công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) đang được đẩy nhanh.

Để thực hiện GPMB Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đoạn qua địa bàn TP Hải Phòng, UBND TP Hải Phòng giao thực hiện 14 dự án với 22 khu tái định cư. Đến nay, đã GPMB xong 15 khu và đang thực hiện GPMB 7 khu.

Tính đến cuối tháng 11.2025, theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Hải Phòng: Ga Đình Vũ (phường Hải An, diện tích 5,6ha) hiện đã kiểm kê xong đối với đất nông nghiệp. Ga Nam Đồ Sơn (xã Kiến Hải, diện tích 10,5ha) thì Ban quản lý dự án khu vực Kiến Thụy đang chưa ban hành thông báo thu hồi do chưa thống nhất hướng tuyến.

Nguyên nhân do việc chưa thống nhất về phương án hướng tuyến, vị trí ga, bàn giao mốc giới chính thức của dự án dẫn tới việc các địa phương chưa có cơ sở phê duyệt phương án bồi thường, GPMB.

Trước khó khăn, vướng mắc này, Sở NNMT đề nghị các cấp, các ngành, đặc biệt các địa phương có dự án đi qua coi đây là nhiệm vụ trọng tâm, ưu tiên hàng đầu; tập trung cao độ xử lý dứt điểm các điểm nghẽn, nhất là GPMB, nhằm đảm bảo tiến độ tổng thể của dự án.