Sửa đổi Luật Thủ đô: Để tổ chức chính quyền đô thị hoạt động hiệu quả

Cần khuôn khổ pháp lý riêng cho “thành phố thuộc thành phố”

Góp ý vào Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), TS Chu Mạnh Hùng - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Luật Hà Nội đề xuất, Hà Nội cần được phân quyền hơn nữa, thành lập “thành phố thuộc thành phố”. Đồng thời, thúc đẩy sự ra đời và phát triển mạnh mẽ các đô thị vệ tinh (bên cạnh các đô thị trung tâm) và là nơi tập trung những yếu tố mới về kinh tế - xã hội và khoa học, công nghệ….

“Thành phố thuộc thành phố” sẽ có vị trí pháp lý của đơn vị hành chính cấp huyện theo quy định của Hiến pháp, Luật Tổ chức chính quyền địa phương; là điểm nhấn rất đặc biệt gắn với vị thế đặc biệt của Hà Nội. Bởi lẽ đó, tính vượt trội, đặc thù cho Hà Nội trong đó có các đô thị vệ tinh, nhất là TP thuộc Thủ đô cần phải được tính đến ngay trong quy hoạch, quản lý và phát triển” - TS Chu Mạnh Hùng nêu quan điểm.

Đồng quan điểm, TS Đoàn Thị Tố Uyên (Đại học Mở Hà Nội) cho hay, để Hà Nội khẳng định được vị thế, phát huy được tiềm năng, thế mạnh cũng như đáp ứng được yêu cầu cấp bách của thực tiễn, chính quyền tại Thủ đô phải được tổ chức thống nhất theo hướng gọn nhẹ, thông suốt, linh hoạt, bảo đảm tính hiệu lực, hiệu quả trong quản lý. Đây cũng là nội dung được thể hiện trong chương riêng của Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi).

Về tổ chức chính quyền tại “thành phố thuộc thành phố”, dự thảo quy định “thành phố thuộc thành phố Hà Nội” là một cấp chính quyền gồm HĐND và UBND. Quy định trong dự thảo về tổ chức và hoạt động của chính quyền “thành phố thuộc thành phố” khá “an toàn”, không có nhiều điểm khác biệt so với chính quyền ở các đơn vị hành chính tương đương.

“Thành phố thuộc thành phố” mặc dù là đơn vị hành chính cấp huyện nhưng có nhiều điểm đặc thù so với đơn vị hành chính tương đương. Không nên áp dụng mô hình tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền ở các quận, huyện, thị xã vào “thành phố thuộc thành phố”. Vì vậy, Luật Thủ đô cần trao cho “thành phố thuộc thành phố” khuôn khổ pháp lý riêng để tạo đà phát triển.

Xây dựng mô hình chính quyền đô thị phù hợp

Theo TS Nguyễn Ngọc Bích (Đại học Mở Hà Nội), tổ chức bộ máy, biên chế và công tác cán bộ là một trong những vấn đề cơ bản của tổ chức chính quyền mỗi địa phương. Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) lần đầu tiên có quy định về tổ chức chính quyền tại thành phố Hà Nội. Một trong những nội dung đáng chú ý của dự thảo là trao quyền cho thành phố được quyết định một số vấn đề về tổ chức bộ máy, biên chế và công tác cán bộ. Các quy định này đã đáp ứng được yêu cầu cần luật hóa những chính sách để phù hợp với đặc thù của Thủ đô. Tuy nhiên, còn một số quy định trong dự thảo cần được xem xét hoàn thiện trước khi trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định.

Từ ngày 1/7/2021, Hà Nội thực hiện thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị theo Nghị quyết số 97/NQ-QH14 ngày 27/11/2019 của Quốc hội về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại TPHà Nội. Theo quy định này, tổ chức chính quyền thành phố có những thay đổi lớn so với quy định pháp luật hiện hành về tổ chức chính quyền và công tác cán bộ. Vì thế, những điểm hạn chế của dự thảo về nội dung này cần được xem xét, đánh giá thận trọng nhưng vẫn thể hiện sự mạnh dạn, đổi mới để Luật Thủ đô sửa đổi thực sự là cơ sở pháp lý quan trọng cho phát triển Thủ đô.

Trong khi đó, TS Nguyễn Toàn Thắng (Trường Đại học Luật Hà Nội) cho hay, Thủ đô Hà Nội, TPHồ Chí Minh, Đà Nẵng là các thành phố đã triển khai thực hiện, thí điểm thực hiện mô hình chính quyền đô thị. Từ vị thế là Thủ đô của đất nước, trung tâm đầu não về chính trị, văn hóa, khoa học kỹ thuật, đồng thời là trung tâm lớn về giao dịch kinh tế và quốc tế của cả nước, Hà Nội cần xây dựng mô hình chính quyền đô thị phù hợp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý nhà nước, phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân, đáp ứng yêu cầu phát triển đô thị bền vững, hội nhập quốc tế.

Từ kinh nghiệm của một số quốc gia về mô hình chính quyền đô thị cho thấy, bộ máy chính quyền thành phố Hà Nội cần được tổ chức theo hướng tinh gọn, giảm bớt các tầng nấc trung gian, bảo đảm tính nhanh nhạy trong công tác quản lý đô thị. Đồng thời, cần mạnh dạn phân quyền, phân cấp hơn nữa cho chính quyền thành phố Hà Nội. Với tư cách vừa là một đô thị lớn, vừa là Thủ đô, Hà Nội cần được phân quyền, phân cấp mạnh mẽ hơn, để có phạm vi quyền tự chủ cao hơn. Ở các nước thường sử dụng thuật ngữ “tự quản” đối với chính quyền đô thị. Các đô thị được quyết định các vấn đề của địa phương và các vấn đề thuộc quyền của trung ương nhưng được trao cho địa phương giải quyết.

“Ngoài ra, cần thúc đẩy chế độ thủ trưởng trong tổ chức và hoạt động của cơ quan hành chính ở Hà Nội. Đây cũng là chế độ được ưu tiên với chính quyền đô thị ở các nước. Chế độ thủ trưởng có ưu điểm là giúp việc ra các quyết định quản lý được nhanh chóng, kịp thời, đồng thời xác định trách nhiệm trực diện cho người đứng đầu” - TS Nguyễn Toàn Thắng nêu quan điểm.