Trách nhiệm của tuổi trẻ và “Chiếc thuyền ngoài xa” vào đề thi Ngữ văn

Cấu trúc đề gồm 2 phần:

Tại phần I - Đọc hiểu (3 điểm), đề thi cho một đọan trích trong tác phẩm “Con đường của những vì sao”- tác giả Nguyễn Trọng Tạo và đặt ra 4 câu hỏi nhỏ, trong đó có yêu cầu thí sinh nhận xét những suy ngẫm của tác giả về ý nghĩa sự hy sinh của tuổi trẻ được thể hiện trong đoạn trích.

Đề cung cấp một văn bản đọc hiểu với dung lượng vừa phải và đưa ra 4 câu hỏi đọc hiểu ở các mức độ từ nhận biết (câu 1 - xác định thể thơ của đoạn trích; câu 2 - chỉ ra những tính từ miêu tả vẻ đẹp của tuổi trẻ trong đoạn thơ "Tuổi trẻ của tôi- mười tám, hai mươi- trong và tinh khiết như nước suối đá- khỏe và mơn mởn như mầm lá") đến thông hiểu (câu 3 - nêu tác dụng của biện pháp tu từ so sánh được sử dụng trong đoạn thơ "Tuổi trẻ như sao trời mát mắt- khi yên bình hạnh phúc ngước nhìn lên- và cháy bùng như lửa thiêng liêng- khi giặc giã đụng vào bờ cõi"), rồi đến vận dụng (câu 4 - nhận xét những suy ngẫm của tác giả về ý nghĩa sự hi sinh của tuổi trẻ được thể hiện trong đoạn trích).

Dù ở các mức độ của tư duy, nhưng các câu hỏi đều không khó, đặc biệt là hết sức quen thuộc, nên học sinh có thể trả lời dễ dàng. Phổ điểm cho phần này sẽ là 2 đến 2,5 điểm.

Câu 1: Đưa ra vấn đề "trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc tiếp bước các thế hệ đi trước" liên quan đến nội dung của văn bản đọc hiểu trong phần I.

Câu 2: Yêu cầu học sinh phân tích một đoạn trích trong truyện ngắn "Chiếc thuyền ngoài xa" của nhà văn Nguyễn Minh Châu, từ đó liên hệ hình ảnh chiếc thuyền trong đoạn trích với hình ảnh chiếc thuyền đang chống chọi với sóng gió để rút ra thông điệp về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống.

Đề bài đòi hỏi học sinh không chỉ nắm chắc kiến thức về tác giả, tác phẩm; thành thạo kĩ năng phân tích văn bản văn xuôi mà còn phải thực sự hiểu về nội dung tư tưởng của tác phẩm nói chung và đoạn trích nói riêng.

Những học sinh khá giỏi, có năng lực cảm thụ và khả năng diễn đạt tốt sẽ dễ dàng đạt được 4,0 điểm trở lên cho câu này. Cũng lưu ý thêm, ở phần này, đề thi có phần bất ngờ với một số học sinh vì tâm lí bám sát đề minh họa một cách máy móc.

Nhìn chung, đề thi tốt nghiệp THPT môn Ngữ Văn năm 2022 của Bộ Giáo dục - Đào tạo ngày 7/7/2022 là một đề hay, bao quát, bám sát chương trình sách giáo khoa, có đầy đủ các mức độ nhận thức, có tính phân loại học sinh cao. Vì vậy, học sinh cần phải nắm chắc kiến thức và thuần thục các kĩ năng làm các dạng bài mới có thể đạt được điểm khá, giỏi.

Như vậy, đề thi không những có thể kiểm tra, đánh giá được thực lực của đại trà học sinh chương trình phổ thông mà vẫn có thể dùng cho mục tiêu xét tuyển vào các trường Đại học.